Marrja e vendimeve është diçka nëpër të cilën kalojmë që nga fëmijëria – nga zgjedhja e lojërave që do të luajmë ose librave për të lexuar deri te vendosja për kohën më të mirë për të blerë një shtëpi, të gjithë duhet të përballemi me çështje, të analizojmë dhe të marrim vendime. Problemi, megjithatë, është se si ta bëjmë këtë – dhe për ne, mësuesit, si ta ligjërojmë atë. Të menduarit kritik nuk është një modë. Në fakt, nuk ka asgjë të re për të.

Pse atëherë është një nga të ashtuquajturat aftësi të shekullit të 21-të? “Përgatitja e studentëve për këtë botë gjithnjë në ndryshim dhe të paparashikueshme në të cilën jetojmë” do të ishte përgjigja standarde, por le të mendojmë më tej: pse është i rëndësishëm të menduarit kritik në orët e gjuhës angleze?

‘Të menduarit kritik do të thotë të bësh gjykime të arsyetuara që janë logjike dhe të mirëmenduara. Është një mënyrë e të menduarit në të cilën ju nuk i pranoni thjesht të gjitha argumentet dhe përfundimet ndaj të cilave jeni të ekspozuar, por keni një qëndrim që përfshin vënien në dyshim të argumenteve dhe përfundimeve të tilla. Kërkon dëshirën për të parë se çfarë provash përfshihen për të mbështetur një argument ose përfundim të caktuar’.

Nëse marrim këtë përkufizim dhe përpiqemi të zbërthejmë idenë e përgatitjes së studentëve për botën ku jetojmë, është e drejtë të thuhet se të menduarit kritik në orët e gjuhës angleze është i rëndësishëm në disa mënyra.

Së pari, ai i ndihmon studentët të vëzhgojnë një objekt (fakt, person, të dhëna) nga këndvështrime të ndryshme, si një artist që bën skicat e një modeli nga këndvështrime të ndryshme, duke vëzhguar çdo detaj, duke zbuluar gjëra të reja në çdo kënd të ri. Kjo i bën ata të dalin nga zona e tyre e rehatisë dhe të sfidojnë paragjykimet e tyre për objektin (ose edhe keqkuptimet, në varësi të asaj që kanë mësuar më parë për të) dhe të krijojnë të reja, të informuara më mirë.

Mendimi kritik gjithashtu ka një ndikim në aftësitë ndërpersonale të studentëve në orët e gjuhës angleze. Duke menduar në mënyrë kritike dhe duke i parë gjërat nga këndvështrime të ndryshme, studentët bëhen më mendjehapur dhe empatikë, komunikues më të mirë, më të prirur për të bashkëpunuar me bashkëmoshatarët e tyre dhe për të marrë dhe diskutuar idetë e tyre në orët e gjuhës angleze.

Duke menduar më shumë për studentët si individë, mund të thuhet se të menduarit kritik i ndihmon ata të zhvillojnë anën e tyre krijuese në orët e gjuhës angleze duke lejuar që procesi i tyre i të menduarit të ecë më lirshëm dhe të eksplorojë më shumë mundësi. Kjo do t’i bëjë ata vendimmarrës më të mirë dhe me praktikë, gjithashtu do t’i ndihmojë ata të kursejnë kohë për të marrë ato vendime.

Si mund të zbatojnë studentët të menduarit kritik?

Hulumtimi i shpejtë mund t’ju tregojë mënyra të ndryshme për ta bërë këtë:
1. Identifikoni pyetjen, domethënë atë që dëshironi të dini;
2. Bëni kërkime për të. Është e rëndësishme që studentët të përdorin burime të besueshme informacioni;
3. Zbatoni informacionin e gjetur në kërkimin tuaj në pyetjen fillestare;
4. Analizoni atë dhe bëni më shumë kërkime nëse është e nevojshme;
5. Nxirrni përfundime, merrni vendime, jepni përparësi;
6. Merrni masa dhe krijoni hapa për t’i bërë vendimet tuaja të zbatueshme për pyetjen fillestare.

Mund të mos jetë gjithmonë e mundur të ndiqen të gjitha hapat në orët e gjuhës angleze, në varësi të aktivitetit. Kjo nuk do të thotë se nuk duhet t’u mësojmë të menduarit kritik, madje (dhe veçanërisht) studentëve të rinj. Përkundrazi, ne duhet ta inkurajojmë atë. Mund të jetë aq e thjeshtë sa të pyesësh “Pse?” kur dikush bën një deklaratë në klasë, ose “Nga e di ti?”, ose “Ku e ke parë këtë?”. Qëllimi nuk është diskreditimi i studentit, por përkundrazi që ata të fillojnë të mendojnë për të, nga këndvështrime të ndryshme, në mënyra të reja.

Si përfundim mund të themi se, këto sugjerime mund të përdoren me nxënës të moshave të ndryshme, por ne gjithashtu duhet të kujtojmë rolin tonë si mësues dhe gjërat që duhet të bëjmë për të arritur qëllimin përfundimtar, që është t’i bëjmë ata të mendojnë në orët e gjuhës angleze.

Shkruar nga Eli Tahiri,

English Teacher at Anglia Academy Kosovo